A po lodhet nga Ukraina? Perëndimi ka të ngjarë të zvogëlojë ndihmat në 2024

The Economist

Ishte një kohë kur disa zyrtarë ukrainas, pasi kishin zmbrapsur forcat ruse mendonin se do të duheshin disa muaj që lufta të merrte fund.

“Shumica e aksioneve luftarake  do të kenë përfunduar deri në fund të këtij viti,” parashikoi gjeneral Kyrylo Budanov, kreu i inteligjencës ushtarake, në maj 2022.

Në nëntorin e kaluar, menjëherë pas një ofensive spektakolare ukrainase në Kharkiv, Volodymyr Havrylov, një zëvendësministër i mbrojtjes në atë kohë, ende priste një fitore të shpejtë.

Ai besonte se lufta do të përfundonte në fund të pranverës. Në fakt, kundërofensiva e Ukrainës as që filloi deri në qershor. Shumë larg nga përshpejtimi i përfundimit të luftës, ka treguar se sa gjatë mund të zvarriten luftimet.

Forcat ukrainase, të penguara nga fushat e minuara ruse dhe mbrojtjet e tjera, kanë përparuar në këmbë. Shpërndarja e rezervave dhe armëve perëndimore nuk ka sjellë ende ndonjë përparim të madh, raporton abcnews.al.

Moti i lagësht dhe mungesa e municioneve ndoshta do të ndalojnë përparimin ukrainas, siç është, deri në fund të tetorit, nëse jo më herët.

“Ne duhet të përgatitemi për një luftë të gjatë në Ukrainë”, paralajmëroi Jens Stoltenberg, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, më 17 shtator.

“Do të duhet një kohë e konsiderueshme për të dëbuar të gjitha 200,000 trupat ruse ose plus trupat ruse nga Ukraina e pushtuar nga Rusia,” tha Mark Milley, ish gjenerali më i lartë i Amerikës.

SHBA ka deklaruar se do të mbështesë Ukrainën për sa kohë do të jetë e nevojshme. Joe Biden e ka theksuar diçka të tillë vazhdimsht brenda vitit.

Britania, Franca, Gjermania dhe aleatët e tjerë kanë deklaruar të njejtën gjë. Sado të hekurta që tingëllojnë këto premtime, ato varen nga dy variabla të pasigurt. Njëra është aftësia e Perëndimit për të pajisur ushtrinë e Ukrainës me armë dhe municione të mjaftueshme.

Tjetra është vullneti politik për të vazhduar dorëzimin e tyre.

Filloni me të parën. Industria ruse e mbrojtjes kaloi në baza luftarake në tremujorin e fundit të 2022, tha Richard Connolly, një ekspert i ekonomisë ruse, i cili foli për një rritje të madhe në prodhimin e çelikut.

Zyrtarët britanikë thonë se Rusia tani mund të prodhojë rreth 200 tanke në vit, dy herë më shumë se sa kishin supozuar më parë. Connolly thotë se, me tanket e rinovuar të përfshirë, shifra e vërtetë është ndoshta 500 deri në 800, raporton abcnews.al.

Sanksionet perëndimore nuk po e zvogëlojnë shumë prodhimin, shton ai, me komponentë të rëndësishëm si gjysmëpërçuesit e kontrabanduar përmes Hong Kongut ose Azisë Qendrore.

PBB-ja e kombinuar e anëtarëve të NATO-s është 12 herë më e madhe se ajo e Rusisë. Dallimi është se Rusia është e gatshme të shpenzojë shumë më tepër për luftën: shpenzimet ushtarake tani pëfshijnë pothuajse 40% të buxhetit kombëtar, shumë më tepër se nivelet perëndimore.

Vendet e NATO-s po përpiqen të korrigjojnë këtë çekuilibër duke investuar në prodhimin e armëve, i cili është lënë pas dore që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë. Por ka dy pengesa.

Njëra është kostoja. Estonia shpenzon rreth 5,000 deri në 6,000 dollarë për çdo predhë të re artilerie, thotë Kusti Salm, nëpunës i lartë civil në ministrinë e mbrojtjes të vendit. Kjo është relativisht e lirë nga standardet e NATO-s.

Rusia shpenzon 60,000 rubla, ose rreth 620 dollarë. Dallimi i madh është kryesisht për shkak të punës dhe materialeve më të lira, produkteve me cilësi më të ulët dhe marzheve më të ulëta të fitimit për prodhuesit e armëve, shumica e të cilëve janë në pronësi të shtetit.

Inflacioni po e përkeqëson problemin. “Çmimet për pajisjet dhe municionet po rriten,” tha admiral Rob Bauel, më 16 shtator.

Çështja e dytë është koha.

Investimet amerikane dhe evropiane në kapacitete të reja, pasi kanë filluar më vonë, nuk do të prodhojnë shumë furnizime shtesë deri në gjysmën e dytë të vitit 2024 ose 2025, duke i dhënë Rusisë më shumë kohë për t’u mobilizuar, për të ndërtuar mbrojtje të reja.

Merrni si shembull rastin e predhave të artilerisë. Lajmi i mirë është se prodhimi amerikan dhe europian është në rritje.

Zyrtarët amerikanë thonë se prodhimi i tyre është rritur nga një normë vjetore prej 168,000 predhash në pranverë, në 336,000 sot.

Ajo do të vazhdojë të rritet, falë objekteve të reja dhe përdorimit më intensiv të atyre ekzistuese.

Prodhimi europian pritet të dyfishohet deri në fund të këtij viti ose në fillim të vitit të ardhshëm, sipas ministrit të mbrojtjes të Estonisë. Midis tyre, Amerika dhe Europa duhet të prodhojnë gati 2 milion predha vitin e ardhshëm.

Problem qëndron se kjo nuk është e mjafueshme.

Rusia do të prodhojë 1-2 milion predha vitin e ardhshëm, sipas vlerësimeve britanike. Kjo është mbi një stok prej rreth 5 milion predha, të reja dhe të rinovuara.

Kjo do të lejojë që ajo të lëshojë të paktën 15,000 fishekë në ditë për një vit dhe kjo është afërsisht në të njëjtin nivel me konsumin e rritur të Ukrainës gjatë kundërsulmimit të saj, sipas informacioneve.

Por Ukraina ndoshta mund ta mbajë atë ritëm vetëm për disa muaj të tjerë.

Hendeku mund të kapërcehet duke marrë hua nga diku tjetër. Kundërofensiva e Ukrainës u mundësua nga një dërgesë masive e predhave të Koresë së Jugut. Amerika dhe aleatët e saj kanë blerë në mënyrë diskrete armë dhe municione nga vendet si Egjipti dhe Pakistani në emër të Ukrainës. Por burimet e tilla të gatshme të armatimit po mbarojnë, raporton abcnews.al.

Stoqet e ushtrive perëndimore janë varfëruar gjithashtu.

Ndërsa industria perëndimore e armëve po rritet, ky problem duhet të lehtësohet. Nëse pjesa më e madhe e prodhimit të ri shkon në Ukrainë, dhe duke supozuar se as Kina dhe as Koreja e Veriut nuk e shpëtojnë Rusinë, atëherë ushtria ukrainase mund të jetë në gjendje të shkaktojë dëme të mëdha ushtrisë ruse dhe në numrin e ushtarëve për herë të parë në konflikt.

Por viti 2025 është shumë larg. Ndërkohë, vitin e ardhshëm, Ukraina ndoshta do të duhet të përgatitet për një kundërofensivë të madhe.

Në Europë, situara politike duket në favor të Ukrianës. Sondazhet e kryera në qershor dhe korrik treguan se 64% e europianëve favorizojnë ndihmën ushtarake për Ukrainën, me mbështetje të fortë jo vetëm në vendet me një dyshim prej kohësh ndaj Rusisë, si Suedia (93%), por edhe në shtetet anëtare më të largëta si p.sh. si Portugalia (90%).

Disa parti të ekstremit të djathtë, si Tubimi Kombëtar i Francës, i udhëhequr nga Marine Le Pen, dhe Alternativa e Gjermanisë për Gjermaninë (afd), e konsiderojnë konfliktin si humbje të burimeve europiane.

“Publiku gjerman po paguan trefish për këtë luftë,” ankohet Gunnar Lindemann, një anëtar i afd i asamblesë rajonale të Berlinit, duke mbështetur 1 milion refugjatë, duke mbajtur fatura të mëdha energjie dhe duke dërguar armë në Ukrainë.

Olaf Scholz, kancelari i Gjermanisë është shprehur gjithmonë kundër luftës, veçanërisht brenda Partisë së tij Social Demokrate. Ai u mërzit për muaj të tërë përpara se të pranonte të dërgonte tanke Leopard në Ukrainë.

Ai ende refuzon të dërgojë raketa me rreze të gjatë Taurus, edhe pse Britania dhe Franca i kanë dhënë Ukrainës armë të shumta. Megjithatë, Scholz tanimë e ka kuptuar se skepticizmi publik është i turbullt: sapo ai dërgon një armë të re, miratimi vjen gjerësisht.

Më 18 shtator qeveria e tij njoftoi një tjetër paketë prej 400 milionë eurosh, duke përfshirë municione, automjete të blinduara dhe pajisje për pastrimin e minave.

Emmanuel Macron, presidenti i Francës, i cili shkaktoi reagime të shumta në Kiev vitin e kaluar për telefonatat e tij të shpeshta me Vladimir Putin, homologun e tij rus, dhe për hezitimin e tij në dërgimin e armëve, është tani ndër liderët më të ashpër europianë, raporton abcnews.al.

Franca i ka rezistuar prej kohësh zgjerimit të BE-së, megjithatë Macron është bërë një mbështetës i zjarrtë i anëtarësimit të Ukrainës në bllok. Një sondazh në korrik tregoi se 58% e francezëve e mbështetën këtë qasje.

Përpjekja e Ukrainës për anëtarësim në BE po vazhdon me një ritëm që do të kishte habitur vëzhguesit e Europës vetëm disa vite më parë.

Ukraina mori zyrtarish statusin për kandidat për t’u bashkuar në qershor 2022. Ukraina po mahnit zyrtarët e BE-së me përparimin e saj të shpejtë në reformat e nevojshme.

Mund të duhen ende vite që Ukraina të bëhet një anëtare me të drejta të plota, por lufta duket se po e përshpejton procesin në vend që ta vonojë atë.

Në Amerikë, megjithatë, perspektiva është shumë më e ndarë dhe e pasigurt. Më 10 gusht, Shtëpia e Bardhë i kërkoi Kongresit të autorizonte një buxhet tjetër prej 24 miliardë dollarësh për Ukrainën, i cili do ta çonte ndihmën totale amerikane deri më tani në 135 miliardë dollarë. Mbështetësit e një ndihme të tillë, midis demokratëve dhe republikanëve, përbëjnë një shumicë të qartë të të dy dhomave të Kongresit. Nëse kërkesa do të vihej në një votim të thjeshtë lart ose poshtë, ajo do të miratohej relativisht lehtë.

Por nuk ka gjasa të ndodhë, për shkak të politikës jofunksionale të Amerikës. Shumica e anëtarëve të Dhomës së Përfaqësuesve mund të mbështesin Ukrainën, por një numër i vogël republikanësh kanë pikëpamje ekstreme anti-ukrainase, duke përfshirë Matt Gaetz, i cili ka propozuar të ftojë Rusinë për t’u bashkuar me NATO-n dhe Marjorie Taylor Greene, një teoricien konspirativ që promovoi nocionin absurd se ndihma për Ukrainën në fakt po shpërndahet nga donatorët për demokratët.

Meqenëse republikanët kanë vetëm një shumicë të vogël në Dhomën e Përfaqësuesve dhe meqenëse Kryetari, Kevin McCarthy, nuk dëshiron të mbështetet në votat e demokratëve për të shtyrë legjislacionin, skaji pro-rus ka shumë më tepër ndikim sesa do të nënkuptonin shifrat e tij.

Dhe pastaj ekziston mundësia që Trump të fitojë zgjedhjet e vitit të ardhshëm.

Politika e tij për Ukrainën është karakteristike jokoherente. Në mars ai premtoi se do ta zgjidhte luftën “jo më gjatë se një ditë”, para se të merrte detyrën.

Sidoqoftë, zyrtarët perëndimorë shqetësohen se Putini do të presë të shohë nëse Trump do të bëhet sërish president përpara se të bjerë dakord për negociatat. Ky skenar tashmë po provokon debat të furishëm në Europë.

“Nëse Shtetet e Bashkuara do të përpiqeshin të detyronin një zgjidhje të negociuar për Ukrainën,” argumentuan Liana Fix dhe Michael Kimmage, një sërë ekspertësh të Rusisë, në Punët e Jashtme kohët e fundit, “europianët do të kishin pak kapacitet për të rezistuar.”

Të tjerë thonë se kjo është pa të drejtë fataliste.

Zyrtarët francezë argumentojnë se, nëse Amerika i jep fund mbështetjes së saj për Ukrainën, megjithëse Europa nuk mund të zëvendësojë ndihmën ushtarake amerikane me armë dhe raketë, gjëja e matur dhe racionale është që Europa të përpiqet të ruajë opsionet e saj duke nxitur prodhimin e armëve.

Pyetja është nëse Europa e vetme mund të grumbullojë para dhe armë të mjaftueshme për të mbajtur Ukrainën në këmbë.

Megjithëse Amerika dha pjesën më të madhe të ndihmës për pjesën më të madhe të luftës, analiza e fundit nga Instituti i Kielit për Ekonominë Botërore, një institut gjerman i mendimit, zbulon se ky model ka ndryshuar.

Europianët kanë dhënë prej kohësh më shumë ndihmë financiare. Ata tani po ofrojnë më shumë ndihma të të gjitha llojeve, pjesërisht falë premtimit të fundit prej 50 miliardë eurosh të BE-së, një angazhim shumëvjeçar që shtrihet deri në vitin 2027.

Megjithatë, shifrat nuk tregojnë të gjithë historinë.

Amerika ka qenë pikëmbështetja e përpjekjeve aleate për të mbështetur Ukrainën, duke kryesuar takimet e rregullta në të cilat premtohen dhe bashkërendohen dhurimet e armëve në Ramstein, një bazë ushtarake amerikane në Gjermani.

SHBA ka siguruar mbulim diplomatik për ndihmën e vendeve të tjera: Scholz, për shembull, këmbënguli se ai nuk do të lejonte që tanket Leopard të prodhimit gjerman të dërgoheshin në Ukrainë, nëse  Biden fillimisht nuk dërgonte disa tanke amerikane m1a1 Abrams.

Në disa raste europianët i kanë dërguar armë Ukrainës me mirëkuptimin se do të marrin armë të reja amerikane për të zëvendësuar ato të dhuruara.

Garancitë e sigurisë së Amerikës, të garantuara nga armët bërthamore, u kanë dhënë europianëve besimin për t’u bërë ballë kërcënimeve ruse.

Së fundmi, Amerika ka ofruar inteligjencë jetike që e ka ndihmuar Ukrainën të gjejë dhe të shkatërrojë objektiva me vlerë të lartë, nga gjeneralët te anijet luftarake.

“Supozimi i Perëndimit ishte se ne do tu japim Ukrainës  gjithçka që mundemi, pastaj ata do të fillojnë kundërofensivën dhe çfarëdo që të ndodhë në fund të kësaj, ne do të kënaqemi me atë. ”, tha Salm, zyrtar estonez.

“Ky ishte plani, por kërkohet një plan i ri” tha ai, duke përfshirë jo vetëm më shumë armë, por edhe më shumë teknologji për të kompensuar avantazhet e Rusisë në masë, sanksione më të fuqishme, si përjashtimi nga Lojërat Olimpike të Parisit dhe trajnime të reja që mësojnë nga gabimet e verës.

Mbi të gjitha nevojitet një ndryshim mentaliteti.

“Ne, si koalicion Ramstein, jemi 25 herë më të pasur, më të fortë dhe [më] teknologjikisht më të avancuar se Rusia. Detyra jonë është të bindim Putin se kjo është e vërteta, tha Salm.