Si do të shfrytëzojë BE-ja asetet e ngrira të Rusisë për të mbledhur 35 miliardë euro hua për Ukrainën?

“Ju duhet të mbani shtetin dhe ekonominë në funksion dhe në të njëjtën kohë të forconi kapacitetin tuaj mbrojtës kundër agresionit rus”, shtoi ajo.

Von der Leyen premtoi se kredia do t’i sigurojë Ukrainës “hapësirën fiskale shumë të nevojshme” për qeverinë dhe do t’i japë “fleksibilitet maksimal” për të përmbushur nevojat e saj të përditshme, të tilla si pagesa për shërbimet e kujdesit shëndetësor, prokurimin e armëve dhe riparimin e sistemeve energjetike, të cilat forcat ruse i kanë bombarduar pa pushim.

Por, fakti që Brukseli po furnizon Ukrainën me një kredi nuk është asgjë e re, pasi kjo ka ndodhur rregullisht që nga fillimi i luftës.

Megjithatë, këtë herë, një ndryshim kyç e bën iniciativën më ndryshe: asetet e pamobilizuara të Rusisë do të veprojnë si kolateral për kredinë dhe do të përdoren për të përmbushur të gjitha ripagesat, duke përjashtuar buxhetin e Kievit.

Nga vjen ideja?

Ideja buron nga motoja “të bëjë Rusinë të paguajë” që Perëndimi miratoi në vitin2022 për të detyruar Moskën të paguajë faturën e madhe të shkaktuar nga shkatërrimi i madh që shkaktoi në të gjithë Ukrainën.

Kremlini injoroi thirrje të tilla dhe vazhdoi pushtimin e tij brutal.

Me aleatët që përballeshin me buxhete, ata iu drejtuan një burimi shtesë financimi që do të përjashtonte arkat e tyre: asetet e Bankës Qendrore Ruse që ishin ngrirë në ditët e para të konfliktit.

Këto rezerva valutore kapin vlerën e rreth 270 miliardë eurove, me shumicën dërrmuese (210 miliardë euro) që mbahen në territorin e BE-së.

Euroclear, një Depozitë Qendrore e Letrave me Vlerë (CSD) me bazë në Bruksel, është mbajtësi kryesor.

Sipas ligjit ndërkombëtar, asetet sovrane nuk mund të konfiskohen.

Megjithatë, të ardhurat e jashtëzakonshme që gjenerojnë nuk gëzojnë të njëjtën mbrojtje, që do të thotë se ato mund të kapen dhe menaxhohen në mënyra të ndryshme.

Në maj, vendet anëtare ranë dakord të përdorin fitimet e papritura, të vlerësuara midis 2.5 miliardë dhe 3 miliardë euro në vit, për të mbështetur ushtrinë e Ukrainës dhe përpjekjet për rindërtim.

Ndërsa situata në vend u bë gjithnjë e më e rëndë, udhëheqësit e G7 nënshkruan në qershor një premtim për të mbledhur një kredi prej 45 miliardë eurosh dhe për t’i ofruar Kievit lehtësim të menjëhershëm.

Cila është lidhja midis BE-së dhe kredisë së G7?

E gjithë kjo është pjesë e së njëjtës nismë.

Ideja fillestare ishte që BE-ja dhe SHBA-ja të kontribuonin me 18 miliardë euro secila, me Mbretërinë e Bashkuar, Kanadanë dhe Japoninë që të huazonin shumën e mbetur deri në 50 miliardë dollarë.

Por, Uashingtoni shprehu rezerva për mënyrën se si Brukseli rinovon sanksionet: sipas ligjit të BE-së, kufizimet kundër Rusisë, nga ndalimi i naftës tek oligarkët e listës së zezë, duhet të zgjaten çdo gjashtë muaj me votim unanim.

Kjo do të thotë se, në një moment, një shtet anëtar, si Hungaria, mund të bllokojë rinovimin dhe të shkrijë asetet, duke shkaktuar zbërthimin e kredisë dhe duke i ekspozuar aleatët perëndimorë ndaj rrezikut të madh financiar.

Perspektiva e një skenari të tillë ngadalësoi negociatat midis zyrtarëve të BE-së dhe SHBA-së, shkruan euronews, përcjell Telegrafi.

Kjo është arsyeja pse Ursula von der Leyen eci përpara me një pjesë më të lartë se sa pritej prej 35 miliardë eurosh për të nxitur Uashingtonin dhe aleatët e tjerë në veprime më të shpejta.

Zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA dhe rizgjedhja e mundshme e Donald Trump, i shtojnë urgjencën skemës.

A nuk është pjesa e BE-së shumë e madhe?

Siç raportohet, 35 miliardë euro të BE-së janë shumë më të mëdha se 18 miliardë euro që supozohej të kontribuonte kur G7 njoftoi planin në qershor.

Në fakt, ai numër përfaqëson më shumë se tre të katërtat e zotimit prej 45 miliardë eurosh ose 50 miliardë dollarësh.

Por, gjërat ende mund të ndryshojnë.

Zyrtarët e Komisionit thonë se aleatët perëndimorë duhet të studiojnë propozimin e von der Leyen dhe të vendosin se sa duan të kontribuojnë.

Nëse shuma totale i kalon 45 miliardë euro, atëherë Brukseli do të rregullojë kredinë e tij.

Qartësi e mëtejshme pritet deri në fund të tetorit.

Si do të përdoren fitimet e papritura?

Sipas planit të von der Leyen, Komisioni do të krijojë Mekanizmin e Bashkëpunimit të Huasë në Ukrainë, një lloj grupi i përbashkët ku do të kanalizohen fitimet e papritura.

Pasi aleatët të mbledhin kredinë dhe t’i transferojnë paratë në Ukrainë, ata do të lejohen të përdorin këtë mekanizëm të ri dhe të marrin një pjesë të të ardhurave të jashtëzakonshme sipas sasisë që kanë dhënë hua.

Aleatët do t’i përdorin këto fitime të papritura për të përmbushur pagesat, duke përfshirë principalin, normat e interesit dhe kosto të tjera shtesë.

Kjo do të thotë se as G7 dhe as Ukraina nuk do të mbajnë peshën kryesore të pagesave.

Çfarë më pas?

Komisioni i ka kërkuar Këshillit dhe Parlamentit Evropian që të lëvizin shpejt me propozimin pasi duhet të mbledhë kredinë prej 35 miliardë euro përpara fundit të këtij viti.

Votimi në Këshill do të bëhet me shumicë të cilësuar, që do të thotë se vetë kredia nuk do të jetë subjekt i vetos individuale.

Kjo ngre shpresat për një marrëveshje të shpejtë.

Nëse gjërat shkojnë mirë, Komisioni mund të bëjë transferimin e parë në fund të vitit 2024 ose në fillim të 2025 pasi të verifikojë se Kievi ka përmbushur një sërë kushtesh politike.

Do të jetë në dorën e qeverisë së Zelenskyt të vendosë se si ta përdorë ndihmën.

Disbursimi do të bëhet në llogaritë bankare në emër të Ukrainës, por të vendosura në territorin e huadhënësve, duke mundësuar një autonomi më të madhe.

Ndërkohë, fitimet e papritura nga aktivet e imobilizuara do të kanalizohen në grupin e përbashkët nga gushti i vitit, 2025 e në vazhdim.

Por, çfarë ndodh me veton e Hungarisë?

Kjo është pyetja e përjetshme në Bruksel.

Si pjesë e planit, Përfaqësuesi i Lartë Josep Borrell ka propozuar zgjatjen e periudhës së rinovimit të aseteve ruse nga 6 në 36 muaj për të forcuar parashikueshmërinë afatgjatë dhe për të zbutur shqetësimet e Uashingtonit.

Ndryshe nga kredia, ky propozim do të jetë subjekt i unanimitetit, që do të thotë se Hungaria mund të prishë idenë dhe të mbajë rregullat siç janë tani për të ruajtur ndikimin e saj politik.

Për më tepër, Borrell ka shtuar dy kushte politike për të shkrirë asetet: Rusia të ndërpresë armiqësitë e saj dhe Rusia të paguajë për dëmshpërblimet.

Edhe pse shtetet anëtare e mbështesin këtë qasje, realiteti është se Hungaria do të ruajë të drejtën e vetos për asetet e ngrira.