SHBA do ta lejojë Iranin të pasurojë uraniumin

Irani ka thënë vazhdimisht se nuk do të nënshkruajë asnjë marrëveshje që ndalon pasurimin për qëllime civile – një vijë e kuqe që është e papajtueshme me qëndrimin publik të SHBA-së.

Por propozimi i përshkruar për Axios nga dy burime me njohuri të drejtpërdrejta – njëri prej të cilëve dha një ndarje pikë për pikë – duket se ofron një rrugë më të qartë drejt një marrëveshjeje.

Duke bërë këtë ofertë, administrata Trump po rrezikon reagime negative nga aleatët e saj në Hill dhe në Izrael. Qeveria e kryeministrit Benjamin Netanyahu dhe dhjetëra senatorë republikanë, e kanë shtyrë administratën të mbajë vijat e kuqe për pasurim zero bërthamor dhe çmontimin e plotë të programit bërthamor të Iranit.

Shtëpia e Bardhë nuk mohoi asnjë nga detajet e propozimit të përshkruara për Axios.

“Presidenti Trump e ka bërë të qartë se Irani nuk mund të ketë kurrë një bombë bërthamore. I dërguari special Witkoff i ka dërguar regjimit iranian një propozim të detajuar dhe të pranueshëm, dhe është në interesin e tyre më të mirë ta pranojnë atë. Nga respekti për marrëveshjen në vazhdim, administrata nuk do të komentojë mbi detajet e propozimit në media”, tha Sekretarja e Shtypit në Shtëpinë e Bardhë, Karoline Leavitt.

Propozimi që Witkoff paraqiti të shtunën përshkruan “ide paraprake” që do të diskutohen në raundin e ardhshëm të bisedimeve.

Sipas propozimit, Iranit nuk do t’i lejohet të ndërtojë asnjë strukturë të re pasurimi dhe duhet të “çmontojë infrastrukturën kritike për konvertimin dhe përpunimin e uraniumit”.

Propozimi gjithashtu thotë se Irani do të duhet të ndalojë kërkimin dhe zhvillimin e ri mbi centrifugat.

Sipas propozimit, marrëveshja bërthamore do të përqendrohet në krijimin e një konsorciumi rajonal pasurimi që përmbush disa kushte:

Iranit nuk do t’i lejohet të zhvillojë aftësi pasurimi vendase përtej atyre të nevojshme për qëllime civile.

Pas nënshkrimit të marrëveshjes, Irani do të duhet ta ulë përkohësisht përqendrimin e pasurimit në 3%. Kjo periudhë do të miratohet në negociata.

Impiantet nëntokësore të pasurimit të Iranit do të duhet të bëhen “jo-operative” për një periudhë kohore të dakorduar nga palët.

Aktiviteti i pasurimit në impiantet mbitokësore të Iranit, do të kufizohet përkohësisht në nivelin e nevojshëm për karburantin e reaktorit bërthamor sipas udhëzimeve të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike.

Sipas propozimit, marrëveshja do të krijojë “sistem të fortë për monitorim dhe verifikim”, duke përfshirë miratimin e menjëhershëm të protokollit shtesë të IAEA-s.

Propozimi thotë se lehtësimi i sanksioneve do të jepet vetëm pasi Irani “të tregojë angazhim të vërtetë” në kënaqësinë e SHBA-së dhe IAEA-s.

Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Iranit, Esmaeil Baghaei, tha të hënën se pala amerikane deri më tani nuk kishte dhënë siguri të mjaftueshme në lidhje me kur dhe si do të hiqeshin sanksionet.

Baghaei tha se Teherani po shqyrtonte ende propozimin e SHBA-së dhe e kundërshtoi disi pretendimin e SHBA-së se oferta e saj ishte “e pranueshme” për Iranin.

Propozimi i ri i SHBA-së ka të ngjarë të alarmojë Netanyahun dhe ndihmësit e tij, të cilët kanë lobuar me homologët e tyre amerikanë që të pranojnë vetëm marrëveshjen më kufizuese të mundshme me Iranin.

Presidenti Trump e paralajmëroi Netanyahun të mos bënte asgjë që do të dëmtonte negociatat, siç raportoi Axios.

Netanyahu mbështeti veprime ushtarake kundër objekteve bërthamore të Iranit, dhe është përgatitur të godasë shpejt nëse bisedimet dështojnë.

Zyrtarët amerikanë janë të shqetësuar se ai mund ta bëjë këtë veprim edhe pa dritën jeshile nga Trump.

Oferta e SHBA-së është e ngjashme në shumë aspekte kyçe me marrëveshjen e vitit 2015 me Iranin, megjithëse ndryshon në disa aspekte. Trump u tërhoq nga marrëveshja e epokës së Obamës në vitin 2018.

Një raund i gjashtë bisedimesh bërthamore pritet të caktohet në ditët në vijim. /Telegrafi/