Rusia heq dorë nga marrëveshja bërthamore, rriten tensionet me Perëndimin

Rusia nuk do të respektojë më një traktat tashmë të pavlefshëm që ndalonte vendosjen e raketave me rreze të ndërmjetme, njoftoi të hënën Ministria e Jashtme ruse.

Megjithatë, Uashingtoni ka akuzuar prej më shumë se një dekade Moskën për shkelje të këtij traktati dhe Rusia është vënë nën vëzhgim për përdorimin e raketave me rreze të ndaluara nga traktati gjatë luftës në Ukrainë.

Në një deklaratë zyrtare, Ministria e Jashtme ruse tha se Moska “nuk e konsideron më veten të detyruar” nga “vetë-kufizimet e miratuara më parë” në kuadër të Traktatit për Forcat Bërthamore me Rreze të Ndërmjetme (INF), duke theksuar se Shtetet e Bashkuara po lëvizin drejt vendosjes së raketave të kësaj kategorie në Europë dhe Azi.

Departamenti amerikan i Mbrojtjes nuk ka dhënë një koment zyrtar mbi këtë deklaratë. Ky traktat, i nënshkruar në vitin 1987, ndalonte përdorimin e raketave balistike dhe lundruese tokësore me rreze prej 500 deri në 5,500 kilometra (311 – 3,418 milje). Si rezultat, mbi 2,600 raketa u shkatërruan nga SHBA dhe ish-Bashkimi Sovjetik – një moment i rëndësishëm gjatë Luftës së Ftohtë.

Në vitin 2019, gjatë mandatit të parë të Presidentit Donald Trump, SHBA u tërhoq nga traktati, duke argumentuar se Rusia e kishte shkelur atë për vite me radhë përmes vendosjes së raketave lundruese 9M729 (të njohura ndryshe si raketat SSC-8). Rusia i mohoi këto akuza.

Akuzat për shkelje ruse datojnë që nga viti 2014, kur administrata e Presidentit Obama i ngriti për herë të parë këto shqetësime.

Njoftimi i fundit i Moskës erdhi tre ditë pasi ish-presidenti Trump urdhëroi ripozicionimin e dy nëndetëseve bërthamore amerikane, si përgjigje ndaj një kërcënimi bërthamor të bërë publikisht nga Dmitry Medvedev, ish-presidenti i Rusisë dhe zëvendëskryetari aktual i Këshillit të Sigurisë.

Më vonë të hënën, Medvedev postoi në platformën X, duke theksuar deklaratën e Ministrisë së Jashtme dhe duke ia atribuar atë asaj që e quajti “politikë anti-ruse të vendeve të NATO-s”. Ai paralajmëroi: “Prisni hapa të mëtejshëm.”

Në deklaratë nuk u përmend përdorimi nga Moska në nëntor i raketës balistike me rreze të ndërmjetme Oreshnik kundër një qyteti në Ukrainë – një armë që sipas traktatit INF është e ndaluar.

Presidenti Vladimir Putin konfirmoi të premten se raketa Oreshnik ka hyrë në shërbim dhe do të vendoset në Bjellorusi, e cila kufizohet me tre shtete anëtare të NATO-s. Raketa është e aftë të mbajë koka bërthamore.

Shtetet e Bashkuara njoftuan vitin e kaluar se, duke nisur nga viti 2026, do të fillojnë “vendosje episodike” të raketave me rreze të ndërmjetme në Gjermani. Rusia kërcënoi me kundërmasa.

Këto zhvillime – së bashku me rritjen e tensioneve për shkak të luftës në Ukrainë – kanë nxitur frikën në Perëndim për rikthimin e një gare armatimi në stilin e Luftës së Ftohtë, ku raketat supersonike të Rusisë të armatosura me koka bërthamore mund të godasin kryeqytete europiane për pak minuta, duke mos lënë kohë për reagim apo mbrojtje.

Media shtetërore ruse ka raportuar se raketa Oreshnik mund të godasë bazën ajrore Ramstein në Gjermani për vetëm 15 minuta.

Kur SHBA u tërhoq nga traktati INF, Uashingtoni theksoi se në thelb kishte mbetur i vetmi që e respektonte marrëveshjen, ndërsa Rusia e kishte shkelur për vite me radhë. Sipas Pentagonit, kufizimet e traktatit ishin kthyer në pengesë, veçanërisht për shkak të nevojës për vendosje të raketave në Azi, të cilat janë të rëndësishme për një strategji mbrojtjeje ndaj Kinës dhe në rast të një konflikti rreth Tajvanit.

Në deklaratën e së hënës, Ministria e Jashtme ruse theksoi se, pasi SHBA dhe aleatët e saj po përgatiten të vendosin raketa të tilla në Europë dhe Azi, nuk ekzistojnë më kushtet për të vazhduar moratoriumin e njëanshëm të Rusisë për mosvendosjen e armëve të ngjashme.

Kjo deklaratë u bë ndërsa Steve Witkoff, i dërguari special i z. Trump për Lindjen e Mesme, po përgatitet të vizitojë Moskën këtë javë për të diskutuar mundësitë e një marrëveshjeje paqeje për Ukrainën. Trump ka kërcënuar se do të vendosë tarifa ndaj Rusisë dhe ndëshkime dytësore ndaj blerësve të naftës ruse, nëse Putini nuk pranon një armëpushim deri në fund të kësaj jave.

Nga ana e saj, Kremlini nuk ka bërë kërcënime të drejtpërdrejta, në kontrast me deklaratat e zhurmshme të Medvedevit, i cili shpesh bën komente bombastike që nuk konsiderohen si qëndrime zyrtare të Presidentit Putin.

Të hënën, zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, minimizoi vendimin e z. Trump për ripozicionimin e nëndetëseve.

“Rusia e trajton çështjen e mosshpërndarjes bërthamore me kujdes të madh dhe besojmë se të gjithë duhet të jenë jashtëzakonisht të matur me retorikën bërthamore,” tha Peskov para gazetarëve. Ai shtoi se nëndetëset amerikane janë rregullisht në det për misione luftarake.
“Nuk e konsiderojmë këtë si një akt përshkallëzimi,” theksoi ai.

Aktualisht, traktati i vetëm madhor për kontrollin e armëve mes Moskës dhe Uashingtonit që mbetet në fuqi është Traktati i Ri START, por në vitin 2023, Presidenti Putin njoftoi pezullimin e pjesëmarrjes së Rusisë në këtë marrëveshje. Traktati pritet të skadojë vitin e ardhshëm.

Gjenerali në pension Phil Breedlove, ish-komandant i Forcave Amerikane në Europë (2013–2016), tha se nuk u befasua nga njoftimi i Rusisë, sidomos pas kërcënimeve të fundit të z. Trump ndaj Moskës për luftën në Ukrainë.

“Ky është një veprim standard i Rusisë kur përpiqet të trembë ose të frikësojë Perëndimin,” tha Breedlove. “Sa herë që Perëndimi mendon të ndërmarrë një hap të ri, siç është dërgimi i armëve të reja në Ukrainë, ndodhin këto lëvizje nga Moska.”

MARKETING