Përhapja e fruthit: Sa ngjitës është dhe cilat janë simptomat?

Ekspertët e sëmundjeve infektive thonë se shpërthimi i fundit është ende në fillimet e tij dhe mund të përkeqësohet shumë – ja çfarë duhet të dini

Njëzet e pesë vjet më parë, SHBA eliminuan virusin e fruthit. Fruthi është jashtëzakonisht ngjitës dhe priten raste dhe shpërthime sporadike.

Por që nga 28 shkurti, 146 njerëz në Teksas – shumica e të cilëve janë fëmijë të pavaksinuar – janë prekur nga fruthi. Njëzet janë shtruar në spital, sipas departamentit të shërbimeve shëndetësore shtetërore të Teksasit. Një “fëmijë i moshës shkollore” i cili nuk ishte i vaksinuar vdiq, sipas një deklarate të 26 shkurtit – vdekja e parë nga fruthi në SHBA që nga viti 2015. Nëntë raste të tjera janë raportuar në një qark fqinj në New Mexico, thonë zyrtarët e shëndetësisë shtetërore.

“Ky është një shpërthim me përmasa të konsiderueshme,” thotë Dr Adam Ratner, një mjek i sëmundjeve infektive pediatrike në New York City.

Fruthi është një virus i frymëmarrjes që prek më së shumti fëmijët, por mund të prekë edhe të rriturit që nuk janë infektuar apo vaksinuar kurrë kundër tij, thotë Robert Bednarczyck , një epidemiolog dhe profesor i asociuar i shëndetit global në Universitetin Emory në Gjeorgji.

Fruthi shpesh bashkohet me shytat dhe rubeolën, sepse ekziston një vaksinë, e njohur si MMR , që mbron nga të tre sëmundjet. Por secili prej tyre shkaktohet nga viruse të ndryshme të frymëmarrjes.

Si përhapet fruthi?

Virusi i fruthit jeton në mukozën e hundës dhe fytit të njerëzve të infektuar. Kur kolliten, teshtijnë ose marrin frymë, grimcat virale hidhen në ajër, ku mund të qëndrojnë deri në dy orë.

“Nuk duhet as të kesh kontakt të drejtpërdrejtë ose të ngushtë me një individ të infektuar”, thotë Hotez. Kjo është arsyeja pse fruthi është një nga viruset më ngjitës që njohim.

Sipas CDC, nëse një person ka fruth, deri në 90% e njerëzve që nuk janë të imunizuar dhe thithin ajrin e kontaminuar ose prekin një sipërfaqe të infektuar do të sëmuren. Ndryshe nga viruset e tjera të frymëmarrjes, fruthi nuk është sezonal.

Një person i infektuar me fruth është ngjitës për rreth tetë ditë, duke përfshirë katër ditët para shfaqjes së skuqjes dhe katër ditët pas. Kjo është problematike, thotë Ratner, sepse do të thotë që ju mund ta përhapni virusin pa e ditur atë.

Si mund ta di nëse kam fruth dhe cilat janë simptomat?

Ju mund të mos e dini se keni fruth menjëherë sepse simptomat zakonisht shfaqen një deri në dy javë pas ekspozimit. Rreth asaj kohe, ju mund të zhvilloni një kollë, rrjedhje hundësh, sy të skuqur dhe të përlotur dhe temperaturë të lartë, sipas CDC. Në këtë pikë mund të supozoni se keni grip, por në dy deri në tre ditë të tjera mund të shihni  njolla të vogla të bardha brenda gojës suaj.

Tre deri në pesë ditë më vonë, mund të zhvilloni skuqjen klasike : njolla të kuqe në fytyrë që pikasin në vijën e flokëve, më pas përhapen në qafë, bust, krahë, këmbë. Edhe pse duket e dhimbshme, skuqja e fruthit zakonisht nuk shkakton kruajtje.

Në përgjithësi, mund të qëndroni të sëmurë për rreth një javë, thotë Organizata Botërore e Shëndetësisë, dhe skuqja mund të marrë pesë deri në gjashtë ditë për t’u zhdukur.

A shërohen shumica e njerëzve nga fruthi?

Shumica e njerëzve që preken nga fruthi shërohen pa pasoja të zgjatura, thonë ekspertët. Por komplikimet mund të prekin një numër relativisht të madh njerëzish që marrin virusin; disa janë shumë serioze.

Infeksionet e veshit, për shembull, ndodhin në rreth një në çdo 10 fëmijë me fruth, sipas CDC. Një në 20 do të sëmuret nga pneumonia, që është shkaku më i zakonshëm i vdekjes nga fruthi te fëmijët e vegjël. Rreth një në çdo 1000 fëmijë do të zhvillojë ënjtje të trurit të quajtur encefalit, i cili mund të shkaktojë shurdhim, konvulsione ose paaftësi intelektuale. Të dhënat tregojnë se rreth një deri në tre në çdo 1000 fëmijë me fruth do humbë jetën nga këto komplikime.

Një sëmundje fatale e sistemit nervor qendror e quajtur panencefaliti sklerozant subakut mund t’ju ndodhë shumë pak njerëzve rreth shtatë deri në 10 vjet pasi të shërohen nga fruthi; rreziku është më i lartë për ata që sëmuren nga fruthi para moshës dy-vjeçare.

Njerëzit e pavaksinuar, fëmijët më të vegjël se pesë vjeç, të rriturit mbi 20 vjeç, njerëzit me sistem imunitar të dobësuar dhe shtatzënat përballen me rreziqet më të mëdha të komplikimeve të fruthit, thotë CDC. Megjithatë, është e rëndësishme të mbani mend se çdokush, pavarësisht nga shëndeti i tij, mund të sëmuret rëndë dhe të humbë jetën nga fruthi,duke pasur parasysh se nuk ka trajtime për virusin./shendeti.com.al

MARKETING