Nën hijen e gjenocidit në Gaza: Hapja e Izraelit ndaj Serbisë dhe Shqipërisë – Strategji për rrethimin e Turqisë?

Osman Atalay

Serbia dhe Shqipëria, herë pas here tregojnë një qëndrim ndaj Izraelit që nuk shihet madje as në disa vende anëtare të Bashkimit Evropian.

Pas shpërbërjes së Jugosllavisë, ku Evropa dhe NATO kishin luajtur rol udhëheqës, shoqëritë tradicionale në Ballkan fituan identitete të reja, ndërsa politika, kultura dhe ekonomia u rindërtuan rrënjësisht. Brenda këtij kuadri, kombet dikur armiq sot po krijojnë partneritete nën ombrellën e Bashkimit Evropian. Një prej shembujve më të dukshëm të kësaj është harmonia midis Serbisë dhe Shqipërisë në procesin e tyre të integrimit evropian. Këto dy vende, që përfaqësojnë dy kombet më të mëdha të Ballkanit, kanë orientime politike e shoqërore që ndikojnë drejtpërdrejt në sigurinë rajonale të Turqisë.

Ndërkohë që proceset e anëtarësimit të Serbisë dhe Shqipërisë në BE vazhdojnë, një zhvillim tjetër që bie në sy është afrimi i tyre me Izraelin. Serbia dhe Shqipëria, në disa raste, tregojnë një afërsi me Izraelin që tejkalon madje edhe nivelin e disa vendeve anëtare të BE-së.

Interesi i Izraelit për Ballkanin nuk është diçka e re. Gjatë 30 viteve të fundit, politikat e tij politike, kulturore, ekonomike dhe ushtarake në këtë rajon janë shfaqur si produkt i një qasjeje aktive e strategjike. Në veçanti, midis viteve 1992–1997, shpërbërja e Jugosllavisë dhe përfundimi i Luftës së Ftohtë krijuan një mjedis gjeopolitik të favorshëm për Izraelin në Ballkan. Kërkimi i ri për ndikim i Izraelit në Ballkanin Perëndimor nuk është vetëm një strategji rajonale, por një zgjatim i transformimeve gjeopolitike që kanë ndodhur gjatë tre dekadave të fundit në Lindjen e Mesme, Mesdhe dhe Kaukaz. Ky proces mund të kuptohet si pasqyrim i një periudhe ku sistemi global po riformësohet, balancat e fuqisë po zhvendosen dhe po lindin aleanca të reja komplekse.

Vizitat e Presidentit gjenocidar të Izraelit Isaac Herzog dhe të Kryeministrit kriminel lufte Benjamin Netanyahu në shtator 2024 në Serbi, Shqipëri dhe Hungari përbëjnë pjesë të një strategjie për rrethimin e Turqisë brenda gjeopolitikës së Ballkanit dhe Evropës Lindore. Sulmet që Izraeli po zhvillon prej më shumë se një viti e gjysmë ndaj Gazës e kanë përshpejtuar këtë drejtim strategjik.

Fakti që masakrat në Gaza kanë arritur përmasa gjenocidale ka shkaktuar reagime të ashpra në opinionin publik perëndimor dhe në mesin e shumë liderëve botërorë. Protestat dhe thirrjet për sanksione të udhëhequra nga shoqëria civile e kanë detyruar Izraelin të bëhet më aktiv e më i dukshëm në Ballkan, ku më parë kishte ndikim të kufizuar.

Ndërkohë që gjenocidi në Gaza vazhdon, vizita e Presidentit Herzog në shtator 2024 në dy vendet kyçe të Ballkanit – Serbi dhe Shqipëri – ishte një surprizë politike dhe një zhvillim i rëndësishëm për gjeopolitikën turke. Këto vizita kanë krijuar një terren të ri gare në Ballkan, një rajon me rëndësi historike dhe strategjike për Turqinë.

Vizitat e zyrtarëve izraelitë në Ballkan përkojnë me një moment tejet domethënës: menjëherë pas takimit të zyrtarëve amerikanë me liderin serb të Bosnjës, Milorad Dodik; pas vizitës së ish-drejtorit të CIA-s William Burns në Kosovë; pas vizitës zyrtare të qeverisë së re të Maqedonisë së Veriut në Serbi; dhe menjëherë pas kontakteve të ministrit të Jashtëm turk Hakan Fidan në Maqedoni e Kosovë. Vizitat e mëvonshme të Presidentit izraelit në Serbi e Shqipëri janë tregues të qartë të konkurrencës së shtuar e gjithnjë më komplekse në gjeopolitikën e Ballkanit.

Këto zhvillime sinjalizojnë se rivaliteti historik midis Lindjes dhe Perëndimit po ringjallet përsëri përmes Ballkanit.

Instrumentalizimi i konflikteve historike: Thelbi i politikës izraelite në Ballkan

Strategjia e Izraelit në Ballkan mbështetet mbi shfrytëzimin e armiqësive historike dhe konflikteve gjeopolitike. Kjo qasje synon të përdorë strukturat etnike dhe fetare të rajonit si mjete për të avancuar objektivat e jashtëm të Izraelit. Në mënyrë të veçantë, lidhjet që Izraeli ka ndërtuar mbi bazën e konflikteve të mëparshme rajonale i kanë mundësuar atij të zgjerojë sferën e ndikimit të vet.

Historikisht, Serbia dhe Shqipëria kanë qenë aktorë kyç në stabilitetin ose destabilitetin e Ballkanit, veçanërisht për shkak të përplasjes identitare midis boshtit mysliman–ortodoks. Sot, nën mbikëqyrjen e Bashkimit Evropian dhe me orientimin strategjik të NATO-s, në Ballkanin Perëndimor po zhvillohet një proces integrimi që synon bashkëjetesën e shqiptarëve, boshnjakëve, turqve, romëve, serbëve, kroatëve, sllavëve, myslimanëve, ortodoksëve dhe katolikëve.

Ky realitet i ri ka ekspozuar konkurrencën e thellë midis fuqive globale si BE, SHBA, Kina, Turqia dhe Rusia. Megjithatë, brenda kësaj loje konkurruese, ka dalë në pah edhe një aktor që deri më tani ishte më pak i dukshëm — Izraeli — i cili në vitet e fundit ka shtuar ndjeshëm veprimet e tij në drejtim të Ballkanit.

Strategjia izraelite në rajon nuk kufizohet vetëm në diplomaci apo ekonomi; ajo synon gjithashtu të aktivizojë linjat ndarëse shoqërore dhe të thellojë tensionet sektare e etnike. Në këtë kuptim, politika e Izraelit në Ballkan mund të përkufizohet si një formë e re ndërhyrjeje që synon “të provokojë përçarje” përmes dobësive ekzistuese sociale.

Për Izraelin, i cili e sheh Ballkanin si një tërësi të përbërë nga elemente katolike, ortodokse dhe myslimane, çështja thelbësore është që vendet e rajonit të adoptojnë qëndrime që përputhen me interesat e tij politike, diplomatike dhe të sigurisë. Në shtatë muajt e fundit — nën hijen e tragjedisë së Gazës — Izraeli ka intensifikuar marrëdhëniet me Serbinë dhe Shqipërinë në nivel presidencial e qeveritar, duke i përforcuar ato përmes kontakteve të drejtpërdrejta dhe të shpeshta.

Marrëdhëniet e Izraelit me Serbinë e Shqipërinë — dhe përgjithësisht me vendet e tjera të Ballkanit — janë ndërtuar mbi bazën e interesave të përbashkëta. Serbia, në këtë kontekst, përdor “kartën anti-islame” të Izraelit për të forcuar pozicionin e saj ndaj popullsive myslimane të rajonit, ndërsa Shqipëria, e vetëdijshme se kjo kartë mund të përdoret edhe kundër saj, ndjek një strategji për ta “kënaqur” Izraelin duke dhënë më shumë koncesione. Izraeli, ashtu si në Lindjen e Mesme, zbaton edhe këtu metodën e tij klasike — vë përballë rivalët potencialë, krijon armiqësi ndërmjet tyre dhe i bën të varur nga interesat e tij.

Këto lëvizje të Izraelit në Serbi e Shqipëri ndodhin në një periudhë kur marrëdhëniet e Iranit me këto dy vende janë pothuajse të shkatërruara.

Në të njëjtën kohë, disa vende të Ballkanit që janë anëtare të Bashkimit Evropian kanë filluar të shmangin politikën e përbashkët të BE-së dhe të afrohen me qëndrimin e Izraelit. Kur Gjykata Ndërkombëtare Penale (GJNP) lëshoi urdhër-arrest për Kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e mbrojtjes Yoav Gallant, shumë shtete evropiane deklaruan se do ta zbatonin vendimin. Si rezultat, Netanyahu dhe Gallant u detyruan të shmangin udhëtimet drejt 124 vendeve anëtare të GJNP-së — përfshirë të gjitha vendet e BE-së, Japoninë, Kanadanë, Meksikën, Australinë, Zelandën e Re, Mbretërinë e Bashkuar, shumicën e vendeve të Amerikës Latine dhe të Afrikës.

Ky vendim i tronditi thellë autoritetet izraelite. Ndërkohë që Izraeli po përballet me valë protestash e kritikash nga bota perëndimore për shkak të luftës në Gaza, ai po ndjek një politikë më aktive e proaktive në Ballkan.

Qëndrimet e ndryshueshme të vendeve ballkanike ndaj çështjes palestineze dhe marrëdhëniet e tyre me botën arabe përfaqësojnë një pikë kthese historike në raport me parimet e të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit.

Marrëdhëniet Izrael–Serbi të ndërtuara mbi tregtinë e armëve

Prej kohësh janë diskutuar konfliktet serbo–shqiptare dhe serbo–boshnjake në Ballkan, por kush e njeh realisht rajonin e di mirë se tabloja është shumë më e ndërlikuar.

Më 11 shtator 2024, Presidenti i Izraelit Isaac Herzog u prit me ceremoni zyrtare në Beograd nga homologu i tij serb Aleksandar Vuçiç. Gjatë takimit u diskutuan mundësitë e bashkëpunimit dhe një marrëveshje për tregti të lirë, duke treguar se Izraeli synon të luajë një rol shumë më aktiv në Ballkan.

Dhoma e Tregtisë e Serbisë deklaroi pas takimit se volumi i tregtisë dypalëshe kishte arritur në 121 milionë euro në vitin 2023 — një rekord historik. Megjithatë, mediat lokale raportuan se Serbia vazhdon t’i shesë armë Izraelit.

Vizita, që ndodhi nën hijen e masakrave në Gaza, tregon qartë se logjika dominuese në politikën globale mbetet “fitim–fitim”. Marrëdhëniet midis Beogradit dhe Tel Avivit janë përqendruar kryesisht në tregtinë e armëve dhe bashkëpunimin teknologjik. Sot, sektori me rritjen më të shpejtë në marrëdhëniet Izrael–Serbi është pikërisht tregtia e armëve.

Kompania shtetërore serbe e eksportit të armëve Yugoimport–SDPR dërgoi në korrik 2024 armë dhe municione me vlerë 7.3 milionë euro drejt Izraelit. Vlerësohet se eksportet serbe të armëve për vitin 2024 do të arrijnë në 23.1 milionë euro — një pjesë e konsiderueshme e së cilës përfundon në Izrael. Disa burime raportojnë se këto furnizime janë transportuar fshehurazi nga aeroporti i Beogradit drejt qytetit izraelit Beersheba gjatë luftës në Gaza.

Duke pasur parasysh rrezikun që këto armë të përdoren kundër civilëve në Gaza dhe thirrjet e organizatave ndërkombëtare për të ndaluar shitjen e armëve ndaj Izraelit, lindin shqetësime serioze për shkelje të të drejtës ndërkombëtare dhe përfshirje në krime lufte. Në këtë kuptim, Serbia shihet si pjesëmarrëse de facto në gjenocidin e Gazës.

Në vitin 1995, gjatë gjenocidit në Bosnjë-Hercegovinë, Izraeli dyshohet se i kishte furnizuar serbët boshnjakë me armë. Nuk dihet saktësisht nëse ky veprim ishte rezultat i politikës zyrtare të qeverisë serbe apo një marrëveshjeje të fshehtë për emigrimin e hebrenjve të Sarajevës drejt Izraelit, por disa burime pretendojnë se operacioni ishte organizuar drejtpërdrejt nga Mossad-i.

Sipas një hulumtimi të Balkan Insight, fabrika shtetërore serbe Yugoimport–SDPR eksportoi armë drejt Izraelit në vlerën e 14 milionë eurosh vetëm muajin e kaluar. Rrjeti Ballkanik për Gazetari Investigative (BIRN) raportoi më 12 mars se që nga tetori 2023 Serbia ka kryer të paktën dy furnizime të mëdha armësh dhe municionesh për Izraelin “nën një perde fshehtësie që mbulon marrëveshjet”.

Igor Novaković, drejtor kërkimesh në Qendrën për Çështje Ndërkombëtare dhe Siguri (ISAC), deklaroi për Al Jazeera se këto dërgesa mund të jenë pjesë e marrëveshjeve të vjetra, por klauzola e fshehtësisë u shtua për të mbrojtur imazhin ndërkombëtar të Serbisë — gjë që praktikisht nënkupton mbështetje për luftën e Izraelit kundër Hamasit.

Gazetarja e njohur e politikës së jashtme për Ballkanin, Lily Lynch, kujtoi se në periudhën 2004–2007 Serbia ishte eksportuesja e dytë më e madhe e armëve drejt Izraelit (pas SHBA-së) dhe se raportet e reja të BIRN-it nuk janë aspak befasuese.

Këto fakte tregojnë se Beogradi vepron pa asnjë parim moral apo ideologjik — është i gatshëm t’i shesë armë kujtdo, pa bërë pyetje.

Serbia dhe vendet e tjera të Ballkanit janë të vetëdijshme për rreziqet gjeopolitike që sjell lufta në Gaza. Presidenti serb Aleksandar Vuçiç njihet për politikën e tij oportuniste, duke ndryshuar kursin sipas interesave momentale ndërkombëtare. Katër vite më parë, ai kishte folur në konferencën vjetore të AIPAC në Uashington, për të forcuar lidhjet me lobin izraelit dhe për t’u afruar me administratën Trump.

Beogradi e sheh Izraelin si një urë për të siguruar mbrojtje politike në SHBA. Në fakt, pas fitores së Trump-it në zgjedhjet amerikane, marrëdhëniet me Tel Avivin u përforcuan edhe më shumë. Sot, bashkë me aleatin e tij më të ngushtë Viktor Orbán në Hungari dhe kryeministrin filo–izraelit të Shqipërisë Edi Rama, Serbia formon një “Trojkë izraelite” në Ballkan — e cila nuk duhet nënvlerësuar.

Forcimi i këtyre lidhjeve ka pasur pasoja edhe në Bosnjë–Hercegovinë. Lideri serb i entitetit Republika Srpska, Milorad Dodik, falënderoi Serbinë dhe Hungarinë për kundërshtimin e kërkesës së Interpolit për arrestimin e tij. Ai kishte qëndruar në Izrael dhe Rusi gjatë procedurës, përpara se të kthehej në Bosnjë.

Në prill, Interpoli refuzoi kërkesën e Bosnjës për lëshimin e një urdhër–arresti ndërkombëtar ndaj Dodikut — vendim që u ndikua qartësisht nga Beogradi dhe Budapesti.

Nëse rikthehet një administratë Trump në SHBA, pritet që politika ndaj Ballkanit të fokusohet në “zgjidhje pragmatike pa konflikt të hapur”. Shembull: më 23 shtator, Donald Trump Jr. zhvilloi në Beograd një darkë pune me biznesmenë serbë, ku u fol për potencialin ekonomik të rajonit dhe bashkëpunimin me SHBA-në.

Më 25 mars 2025, në mes të protestave studentore që zgjatnin prej muajsh, Trump Jr. u takua përsëri me Presidentin Vuçiç për të diskutuar ndihmën e jashtme amerikane për Serbinë. Vizita përkoi me planet për ndërtimin e Trump International Hotel Belgrade, në vendin e ish–selisë së Ministrisë së Mbrojtjes së Jugosllavisë të bombarduar nga NATO në vitin 1999. Opozita serbe e ka kundërshtuar marrëveshjen dhe ka paralajmëruar se mund të anulohet në rast ndryshimi qeverie.

Pas takimit, Vuçiç postoi në rrjetet sociale:

“Kisha një bisedë miqësore me Donald Trump Jr. rreth marrëdhënieve dypalëshe Serbi–SHBA dhe çështjeve aktuale që po formësojnë skenën politike e ekonomike globale.”

Ministri i Jashtëm Marko Djuric shtoi se prania e djalit të Trump-it “po i jep energji të re marrëdhënieve me administratën e re amerikane”.

Në marrëdhëniet Izrael–Serbi ekziston gjithashtu një dimension etnik. Ministri aktual i Jashtëm i Serbisë, Marko Durić, është me origjinë hebreje. Para se të bëhej ministër, ai kishte shërbyer si ambasador në SHBA që nga 8 tetori 2020. Emërimi i tij përfaqësonte përpjekjen e Beogradit për të ndërtuar ura më të forta me Uashingtonin, ndërsa përdor lidhjet izraelite si mjet për të fituar qëndrime më të favorshme perëndimore në çështjen e Kosovës.

Sot, jo vetëm Serbia por pothuajse të gjitha vendet e Ballkanit po e bazojnë bashkëpunimin me Izraelin në tre fusha kryesore: tregtinë e armëve, teknologjinë dhe inteligjencën artificiale.

Serbia, në vend që të dënojë krimet në Gaza, zgjedh të heshtë për të ruajtur marrëdhëniet e saj me Izraelin. Ky qëndrim tregon vendosmërinë e Beogradit për të forcuar lidhjet me Tel Avivin, por edhe dëshirën për të shmangur perceptimin ndërkombëtar si armike e drejtpërdrejtë e Palestinës.

Marrëdhëniet Izrael–Shqipëri nën hijen e preferencave personale politike

Marrëdhëniet midis Izraelit dhe Shqipërisë për shumë vite kanë qenë të vakëta, por që nga fillimi i viteve 2000 — me ndryshimin e balancave në Ballkan dhe liberalizimin politik — ato kanë hyrë në një fazë të re. Sot, si mazhoranca ashtu edhe opozita shqiptare ndajnë një konsensus të qartë pro–amerikan dhe pro–izraelit.

Pas vizitës në Beograd, më 12 shtator 2024, Presidenti izraelit Isaac Herzog zhvilloi një vizitë zyrtare në Tiranë ku u takua me kryeministrin Edi Rama. U diskutuan çështjet e bashkëpunimit dypalësh, zhvillimet në Ballkanin Perëndimor, situata në Lindjen e Mesme dhe siguria kibernetike. Herzog deklaroi se “marrëdhëniet ekonomike do të thellohen” dhe se popujt izraelit dhe shqiptar “kanë një të kaluar të gjatë dhe domethënëse miqësie”.

Rama nga ana e tij deklaroi:

“Populli shqiptar është krenar që gjatë Luftës së Dytë Botërore nuk dorëzoi asnjë hebre tek nazistët.”
Ai shtoi se ajo që po ndodh në tokat e Izraelit e Palestinës “është e rëndë dhe duhet të marrë fund sa më shpejt.”

Vizita e Herzogut në kulmin e gjenocidit në Gaza, përfshirë takimin e tij me përfaqësues të Komunitetit Mysliman dhe të Dijanetit Bektašian në Muzeun Hebre të Tiranës, shkaktoi zhgënjim dhe reagime të forta brenda opinionit mysliman shqiptar.

Megjithatë, duhet pranuar se Edi Rama ka ditur të luajë politikisht me guxim dhe pragmatizëm në skenën rajonale dhe ndërkombëtare. Në vitin 2018, ngritja në Tiranë e një monumenti kushtuar Shimon Peres u interpretua si një akt politikisht sfidues, por i kalkuluar për të fituar pikë në perëndim.

Afërsia gjithnjë e më e madhe e qeverive shqiptare me Izraelin shpjegohet si nga faktorët e brendshëm, ashtu edhe nga ata ndërkombëtarë. Shqipëria, si anëtare e NATO-s, është tashmë një hallkë e rëndësishme e sistemit perëndimor të sigurisë.

Pas incidentit të Mavi Marmara në vitin 2010, Izraeli nisi një strategji të re për ta rrethuar Turqinë përmes aleancave rajonale. Në këtë kontekst, në vitin 2012 Izraeli hapi ambasadën e tij në Tiranë, ndërsa të paktën 20 kompani izraelite filluan të operonin në Shqipëri në sektorin e energjisë dhe shërbimeve.

Projekti “Shteti Bektaši” – një plan i rrezikshëm për ndarje identitare

Vetëm 10 ditë pas vizitës së Herzogut, më 22 shtator 2024, Edi Rama shpalli një plan për të krijuar një “mikroshtet sovran Bektaši” në një truall prej 27 hektarësh në Tiranë — një entitet me status të ngjashëm me Vatikanin. Projekti u prezantua si simbol i “tolerancës fetare dhe islamit të moderuar”.

Reagimet publike ishin të ashpra: shumë e panë këtë si një përpjekje për të fragmentuar identitetin mysliman shqiptar dhe për të krijuar një vatër ndikimi izraelit e perëndimor në qendër të Tiranës. Opozita akuzoi Ramën se po “paguante borxhe politike ndaj Izraelit” në këmbim të mbështetjes ndërkombëtare.

Rama nuk u tërhoq. Ai u përgjigj me deklaratën e famshme:

“Ndoshta të gjithë do të thonë se ky njeri ka çmendur. Nuk më intereson. E rëndësishme është të luftosh për të mirën, qoftë edhe nëse të quajnë i çmendur.”

Medalja izraelite dhe shpërblimi politik

Në një ceremoni në Jerusalem, Presidenti Herzog i dorëzoi Ramës Medaljen e Nderit Presidencial të Izraelit — nderimi më i lartë civil — për “mbështetjen ndaj Izraelit pas 7 tetorit dhe kundërshtimin e antisemitizmit”.

Herzog e lavdëroi Ramën që “qëndroi në anën e Izraelit përballë presionit ndërkombëtar”. Rama në fjalën e tij u justifikua me historinë shqiptare:

“Ky çmim i takon popullit shqiptar që nuk dorëzoi asnjë hebre tek nazistët dhe që refuzon çdo urrejtje fetare apo etnike.”

Por në të njëjtin fjalim, Rama e krahasoi Hamasin me nazistët:

“Hamas nuk është lëvizje rezistence, por nazizmi i shekullit të ri. Me nazistët nuk ka kompromis.”
Ky qëndrim u interpretua si deklaratë e hapur pro–izraelite dhe anti–palestineze, duke shkaktuar reagime të forta në Kosovë, Maqedoni të Veriut, Bosnjë e Hercegovinë dhe Mal të Zi.

Plani i deportimit të refugjatëve nga Gaza

Një tjetër aspekt i errët lidhet me raportimet se Izraeli po shqyrton mundësinë e deportimit të rreth 100 mijë banorëve të Gazës drejt Shqipërisë. Sipas analizave ndërkombëtare, Shqipëria shihet si destinacion potencial për projektet demografike të Tel Avivit.

Qeveria shqiptare nuk ka dhënë asnjë deklaratë zyrtare, por reagimet në opinionin publik kanë qenë të forta. Shumë intelektualë dhe organizata civile e kanë quajtur këtë skenar “turp kombëtar” dhe “bashkëfajësi në gjenocid”.

Në fakt, gjithnjë e më shumë shqiptarë e perceptojnë afërsinë me Izraelin si rezultat të zgjedhjeve personale të Edi Ramës, jo si vullnet të popullit. Marrëdhëniet që janë shndërruar në pothuajse varësi politike dhe diplomatike nuk gjejnë mbështetje të thellë në shoqëri.

Projekti i “Shtetit Bektaši” është shembulli më i qartë i ndikimit izraelit në përçarjen e identitetit fetar shqiptar. Kjo nismë, e interpretuar si tentativë për ta “izoluar” ndikimin turk në fushën kulturore dhe fetare, ka nxitur mosbesim të thellë brenda komuniteteve myslimane në rajon.

⸻

Prania izraelite në Ballkan dhe ndikimi ndaj Turqisë

Marrëdhëniet Turqi–Izrael kanë përjetuar një krisje të thellë që nga ofensiva e Gazës më 2008 dhe incidenti Mavi Marmara më 2010.
Ndërkohë, zhvillimet në Siri (2011–2024), që dobësuan regjimin e Esadit, e rritën ndikimin politik të Ankarasë në Damask — gjë që shtoi shqetësimin izraelit.

Izraeli, në partneritet me SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar, po përpiqet ta balancojë ndikimin e Turqisë në Ballkan. Qëllimi është i qartë:
• të kufizojë ndikimin turk në sferat politike, kulturore dhe fetare;
• të sigurojë aleatë diplomatikë në BE dhe OKB që votojnë në favor të Izraelit;
• dhe të forcojë praninë ekonomike përmes projekteve të teknologjisë, energjisë dhe sigurisë.

Në këtë kuadër, media, OJQ-të dhe grupet e lobimit përdoren për të ndërtuar një narrativë pro–izraelite në opinionin publik ballkanik.

Veçanërisht në Shqipëri, projekti i “Shtetit Bektaši” shihet si pjesë e një strategjie të qëllimshme për të dobësuar ndikimin kulturor të Turqisë në rajon.

Në afat të mesëm, prania e Izraelit në Ballkan mund të krijojë komplikime të reja në marrëdhëniet Turqi–Serbi–Shqipëri–Hungari.
Në plan afatgjatë, ky zhvillim e shtyn konkurrencën turko–izraelite nga Lindja e Mesme drejt Ballkanit.

Në thelb, Izraeli po bën një gabim strategjik: po teston durimin e Turqisë.
Netanyahu po ndjek një politikë ekspansioniste që, në fund, mund ta izolojë vetë Izraelin. Kjo tashmë perceptohet edhe nga lobet hebraike në SHBA, të cilat po kërkojnë të dobësojnë ndikimin e tij politik duke u afruar me krahun Trump për arsye taktike.

⸻

Përfundim

Turqia ka qenë e pranishme në Ballkan për mbi 700 vjet — me ngritje e rënie, me humbje e fitore — por gjithmonë ka mbetur faktor kyç.
Sot, Ballkani po hyn në një fazë të re historike nën boshtin BE–NATO, plot pasiguri dhe rivalitete.

Në këtë kontekst, politika ballkanike e Turqisë nuk mund të mbetet vetëm çështje shtetërore; kërkon përfshirjen aktive të institucioneve publike dhe të shoqërisë civile.
Aktivistët dhe organizatat në terren duhet të veprojnë me vizion, strategji dhe guxim, sepse në Ballkanin e sotëm, politika nuk është më lojë ndikimesh — është betejë për ekzistencë kulturore e gjeopolitike.