Gregor Samsa dhe metafora e njeriut te shqetesuar modern
Shkruan: Prof. Dr. Metin Izeti
Vepra e Franz Kafkës, “Metamorfoza”, shumë më tepër se një tregim grotesk për një njeri të kthyer në insekt, është një alegori e mprehtë për gjendjen njerëzore. Përtej pamjes fantastike, tragjedia e Gregor Samsa’s nuk është aq e largët nga ekzistenca e shumë njerëzve në shoqërinë tonë të sotme. Duke e shqyrtuar karakterin e tij përmes një prizmi modern, shohim se metamorfoza e tij nuk është vetëm fizike, por është një pasqyrim ekstrem i ndjenjave të alienimit, shfrytëzimit dhe humbjes së identitetit që përjetojnë individët sot.
Gregor Samsa është një rob i sistemit. Para transformimit, jeta e tij ishte e dedikuar plotësisht punës së tij si përfaqësues udhëtues, një punë që e urrente por e ndiente se duhej ta bënte për të shlyer borxhin e familjes. Ky konflikt midis dëshirave të brendshme dhe detyrave të jashtme është jashtëzakonisht i njohur për individët sot. Në një botë ku produktiviteti dhe efikasiteti janë mbikëqyrur, shumë njerëz ndjehen si pjese të zëvendësueshme në një makinë gigante. Ata kryejnë detyra të përsëritura, shpesh pa kuptim të thellë, duke humbur lidhjen me vlerën e tyre personale. Ashtu si Gregor, i cili humbet formën njerëzore, shumë njerëz përjetojnë një “metamorfozë” figurative, duke u shndërruar në “punonjës”, “konsumatorë” ose “numra” në një bazë të dhënash, duke u shkëputur gradualisht nga identiteti i tyre unik dhe nga lidhjet njerëzore.
Reagimi i familjes së Gregorit ndaj transformimit të tij është mësimdhenes. Fillimisht, motra dhe nëna e tij tregojnë keqardhjeje, por kjo shpejt zëvendësohet nga neveria, frika dhe më në fund, refuzimi i plotë. Vlera e Gregorit për familjen e tij ishte e kushtëzuar plotësisht nga aftësia e tij për të siguruar të ardhura. Kur ai humb këtë aftësi, humbet edhe vendin e tij si njeri në shtëpi. Ky fenomen është i dukshëm në shoqërinë tonë. Njerëzit që humbasin punën, përballen me sëmundje të rënda, ose bien jashtë normave sociale, shpesh përjetojnë një formë refuzimi dhe izolimi. Vlera e tyre e perceptuar zvogëlohet, ashtu siç ndodhi me Gregor, i cili, pavarësisht mendjes dhe ndjenjave të tij njerëzore, trajtohet gjithnjë e më shumë si një pengesë, një “gjë” që duhet fshehur dhe asgjësuar.
Një nga aspektet më të dhimbshme të tregimit është përpjekja e dëshpëruar e Gregorit për të komunikuar. Ai flet, por zëri i tij nuk dëgjohet më si i njeriut; ai përpiqet të shprehë dashuri dhe shqetësim, por të tjerët e shohin vetëm firmen e jashtme. Kjo ndarje midis botës së brendshme dhe perceptimit të jashtëm është një realitet i dhimbshëm për shumë njerëz. Ata që vuajnë nga probleme shpirtërore, depresioni, ankthi, ose thjesht ndiejnë një vetmi të thellë, shpesh e gjejnë veten të paaftë të komunikojnë efektivisht dhimbjen e tyre. Botës së jashtme, ata i duken “normal”, por brenda ndihen të bllokuar në një trup dhe një situatë që nuk i përfaqëson, të paaftë të dalin nga lëvozhgat e tyre mendore, ashtu si Gregor në dhomën e tij të mbyllur.
Gregor Samsa nuk vdes thjesht për shkak të transformimit të tij fizik, por për shkak të transformimit të marrëdhënieve të tij njerëzore dhe të refuzimit absolut nga ata që ai i donte më shumë. Tragjedia e tij na vë në dukje çështjet më të errëta të shoqërisë sonë: alienimin në vendin e punës, vlerën e kushtëzuar të njeriut dhe vështirësinë për të dëgjuar dhimbjen e padukshme të të tjerëve.
“Metamorfoza” nuk është një histori për një insekt. Është një pasqyrë e përzier e së cilës shoqëria moderne nuk mund t’i shmanget. Ajo na kujton se rreziku më i madh nuk është të humbasim formën njerëzore, por të humbasim humanitetin tonë ndaj njëri-tjetrit, duke i trajtuar njerëzit si mjete ose pengesa, derisa ata të ndihen të padëshiruar dhe të padukshëm, duke u zvarritur në izolimin e tyre, ashtu si Gregor Samsa në dhomën e tij të errët.
MARKETING
