Polonia aktivizoi Nenin 4 të NATO-s – çfarë është dhe sa herë është aktivizuar më parë?

Polonia ka aktivizuar Nenin 4 të Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) pasi u regjistruan 19 shkelje të hapësirës ajrore të saj nga dronë rusë të mërkurën, raporton CNN.

Aeroplanët luftarakë të NATO-s qëlluan disa dronë rusë që hynë në hapësirën ajrore polake gjatë një sulmi ndaj Ukrainës fqinje.

Ministria e Brendshme polake raportoi më vonë se gjithsej 16 dronë ishin gjetur në vende të ndryshme në të gjithë vendin.

Aleatët e NATO-s tani po diskutojnë zyrtarisht situatën, të cilën zyrtarët polakë e kanë përshkruar si një “provokim rus”.

Çfarë është Neni 4 i NATO-s?

Aleanca Transatlantike e Mbrojtjes bazohet në parimin se një sulm ndaj një anëtari është një sulm ndaj të gjithëve.

Neni 4 i traktatit lejon çdo shtet anëtar të kërkojë zyrtarisht një takim të Këshillit të Atlantikut të Veriut, organit kryesor vendimmarrës, për të diskutuar hapat e mëtejshëm.

Artikulli thotë: “Palët do të konsultohen me njëra-tjetrën sa herë që, sipas mendimit të secilës prej tyre, integriteti territorial, pavarësia politike ose siguria e ndonjërës prej palëve kërcënohet.”

Nuk duhet ngatërruar me Nenin 5, i cili është gurthemeli i aleancës dhe i cili e konsideron një sulm të armatosur ndaj një anëtari si një sulm ndaj të gjithëve, duke shkaktuar ndihmë të menjëhershme ushtarake.

Sipas NATO-s, diskutimi i Nenit 4 mund të “çojë potencialisht në një formë vendimi ose veprimi të përbashkët në emër të Aleancës”.

Procesi i konsultimit është thelbësor sepse të gjitha vendimet merren me konsensus.

Konsultimet e kërkuara nga Polonia u zhvilluan të mërkurën në mëngjes në një takim të rregullt të Këshillit në Bruksel.

Reagimet nga Polonia dhe Rusia

Të mërkurën, kryeministri polak Donald Tusk njoftoi informacion në lidhje me ndërhyrjet në hapësirën ajrore, duke vënë në dukje se “një pjesë e madhe” e dronëve kishin mbërritur nga Bjellorusia.

Ai e quajti incidentin një “shkelje të paparë” dhe konfirmoi aktivizimin e Nenit 4.

Zyrtarë të tjerë polakë besojnë se numri i madh i dronëve tregon qartë një akt të qëllimshëm nga Rusia.

Prokurorët konfirmuan se të paktën disa nga dronët u identifikuan si versione ruse të dizajnit Shahed të Iranit, të njohur si Gerbera.

Duke iu drejtuar parlamentit, Tusk tha se ndërsa vendi nuk është në luftë, është më afër konfliktit se në çdo kohë që nga Lufta e Dytë Botërore.

Ai theksoi se Polonia përballet me “një armik që nuk i fsheh qëllimet e tij armiqësore”.

Presidenti polak Karol Nawrocki tha: “Provokimi rus nuk ishte gjë tjetër veçse një përpjekje për të testuar aftësitë dhe përgjigjet tona. Ishte një përpjekje për të kontrolluar mekanizmin e veprimit brenda NATO-s dhe aftësinë tonë për të reaguar.”

Ai shtoi: “Faleminderit, sepse i kemi kaluar të gjitha këto teste.”

Forcat e Armatosura Polake njoftuan të enjten një kufizim të trafikut ajror në pjesën lindore të vendit deri më 9 dhjetor.

Varshava njoftoi gjithashtu se Këshilli i Sigurimit i OKB-së do të thërriste një takim urgjent për incidentin.

Nga ana tjetër, Ministria Ruse e Mbrojtjes njoftoi se kreu një sulm ndaj Ukrainës gjatë natës së së mërkurës, por se “nuk janë planifikuar objektiva në territorin e Polonisë për shkatërrim”.

Ata pretenduan se dronët që përdorin kanë një rreze veprimi deri në 700 kilometra.

Pa ofruar prova, Rusia e quajti incidentin “mite të përhapura vazhdimisht nga Polonia për të përshkallëzuar më tej krizën ukrainase”.

Kur është aktivizuar Neni 4 në të kaluarën?

Neni 4 është thirrur shtatë herë që nga themelimi i NATO-s në vitin 1949.

U thirr për herë të fundit nga Polonia, Bullgaria, Republika Çeke, Estonia, Letonia, Lituania, Rumania dhe Sllovakia menjëherë pas agresionit rus në Ukrainë në shkurt 2022.

Polonia e thirri atë gjithashtu në mars 2014 “pas rritjes së tensioneve në Ukrainë, si rezultat i veprimeve agresive të Rusisë”, pas aneksimit të Krimesë nga Rusia.

Të gjitha thirrjet e tjera të Nenit 4 janë iniciuar nga Turqia për shkak të kërcënimeve nga Iraku dhe Siria, më së fundmi në korrik 2015 pas sulmeve terroriste.

Përgjigja e NATO-s dhe SHBA-së

Pas takimit të Këshillit të mërkurën, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte tha se “aleatët shprehën solidaritet me Poloninë dhe dënuan sjelljen e pamatur të Rusisë”.

Ai shtoi: “Një vlerësim i plotë i incidentit është duke u zhvilluar. Ajo që është e qartë është se shkelja e mbrëmshme nuk ishte një incident i izoluar”.

Komandanti Suprem i Aleancës në Evropë, Gjenerali Amerikan Alexus Grynkewich, tha se ende nuk dihet nëse inkursioni me dronë ishte i qëllimshëm apo aksidental.

Presidenti amerikan Donald Trump sugjeroi që inkursioni mund të ketë qenë aksidental.

“Mund të ketë qenë një gabim”, tha ai.

“Mund të ketë qenë një gabim, por pavarësisht kësaj, nuk jam i kënaqur me asgjë që ka të bëjë me të gjithë këtë situatë, por shpresoj që të marrë fund.”

Sipas Departamentit Amerikan të Shtetit, aktualisht ka rreth 10,000 ushtarë amerikanë të stacionuar në Poloni. 

MARKETING